Wieniec – pradzieje W granicach Wieñca istnieje ponad 20 stanowisk archeologicznych, stad jego pradzieje s± dobrze udokumentowane. Najstarsze, poznane ¶lady osadnictwa siêgaj± wczesnego neolitu (m³odszej epoki kamienia) kultury ceramiki wstêgowej rytej (4200-3500 lat p.n.e.). Archeolodzy odkryli tu liczne osady trapezowatych domów wspólnoty nazwanej w encyklopediach „spo³eczeñstwem d³ugich chat grupy brzesko – kujawskiej kultury lendzielskiej”. Rozleg³e osady grupowano w niewielkie – o powierzchni do 40 km2 – mikroregiony z populacj± oko³o 50 – 60 osób. Osada mia³a powierzchniê oko³o 2500 m2. Funkcjonowa³o tam równolegle 4 – 5 chat na obszarze licz±cym oko³o 800-100 m2, wokó³ którego sytuowano obiekty gospodarcze i pochówki zmar³ych cz³onków wspólnoty. Czas istnienia takowego osiedla nie przekracza³ dwóch lat, potem opuszczano je na 8-10 lat, przenosz±c siê w inne miejsce. Grupa migruj±ca w tym systemie rotacji zak³ada³a oko³o 5-6 podobnego charakteru osad okresowo zasiedlanych przez oko³o 600 lat. Tytu³owe „d³ugie chaty” s± jednym z podstawowych wyró¿ników „brzesko-kujawskiego” spo³eczeñstwa. Makiety osad brzesko-kujawskich eksponuje Muzeum Archeologiczne w Warszawie. Stwierdzono tu tak¿e ¶lady kultu megalitycznego. Najstarszym centrum megalitów jest ¦rodkowa Afryka (6 tys. lat p.n.e.), dopiero potem Europa (5 tys. lat p.n.e.). Jak pisze Zygmunt Krzak w pracy „Megality Europy”: „z miejscowo¶ci Wieniec (Kujawy, Polska) pochodzi czaszka oko³o siedemdziesiêcioletniego mêskiego przedstawiciela rasy czarnej, znaleziona w grobie megalitycznej kultury”. W Szkocji zachowa³a siê ludowa opowie¶æ o s³ynnym krêgu kamiennym i alejach menhirowych (wyznaczonych g³azami) w Callanish na Hebrydach, gdzie mowa o tym, ¿e s± one dzie³em murzynów, którzy przybyli tu na statkach pod wodz± wielkiego Króla i zarazem kap³ana. Zapewne po drodze odwiedzili ziemiê wienieck±. Z epoki br±zu (1700-650 lat p.n.e.) znaleziono tu osady ludno¶ci kultury ³u¿yckiej, a z epoki ¿elaza (650lat p.n.e.-1250 n.e.) - osady ludno¶ci kultury przeworskiej. Na 6 stanowiskach archeologicznych odkryto te¿ pozosta³o¶ci osad wczesno¶redniowiecznych (570-1250 lata n.e.) jako zacz±tek nowo¿ytnego i wspó³czesnego Wieñca. Prof. Konrad Ja¿d¿ewski, wybitny polski archeolog i badacz tych ziem, potwierdzi³ w pobliskim Brze¶ciu Kujawskim ci±g³o¶æ osadnictwa od czasu neolitu. Jest pewne, ¿e dotyczy to tak¿e ziemi wienieckiej.
ZESPÓ£ PA£ACOWO-PARKOWY – jedno z najokazalszych za³o¿eñ na Kujawach. Stylem wystroju nawi±zuje do renesansu w³oskiego, jednak rozbudowana bry³a wyp³ynê³a z nurtu romantycznego architektury II po³. XIX wieku. Piêtrowy, z dwupiêtrowymi ryzalitami. Od pó³nocy do po³udnia czterokondygnacyjne wie¿e zakoñczone wysokimi, spiczastymi dachami. Nad wej¶ciem ¿eliwny balkon i pó³koli¶cie zamkniêta porte-fenetre. W zwieñczeniu czê¶ci ¶rodkowej odcinek attyki z rze¼bami dwojga puttów podtrzymuj±cych skuty kartusz herbowy i wielki wieniec kwiatowy – jako aluzja do nazwy miejscowo¶ci. Ryzalit ¶rodkowy zakoñczony tarasem, powy¿ej o¶ ¶rodkowa ujêta boniowanymi pilastrami, zakoñczona odcinkiem attyki z metalow± rze¼b± or³a. Powierzchnia zabudowy – 858,2m2, powierzchnia u¿ytkowa – 1785m2 i kubatura 11240m3. PARK – za³o¿ony na planie zbli¿onym do trapezu. Szatê ro¶linn± stanowi 1411 pozycji li¶ciastych i iglastych drzew i krzewów. Dominuje klon, jesion wynios³y, lipa drobnoli¶ciasta, wi±z szypu³kowy, jawor, kasztanowce, modrzew i platan kolonisty. Powierzchnia – 8ha. Na osi elewacji ogrodowej pa³acu wyd³u¿ony, prostok±tny parter po¶rodku którego kolista sadzawka z fontann±. STARY PA£AC – w stylu neogotyku angielskiego, piêtrowy, wzniesiony na rzucie prostok±ta, z czê¶ciowo wbudowan± w korpus o¶mioboczn± wie¿±. Wie¿a trójkondygnacyjna z balkonem o ¿eliwnej, ozdobnej balustradzie na wysoko¶ci piêtra. Najwy¿sza kondygnacja obwiedziona balkonem z ¿eliwn± balustrad± o motywach rozet z czteroli¶æmi. Nad nim wmurowana w ¶cianê neogotycka p³yta ¿eliwna z medalionem W³adys³awa £okietka, urodzonego w Brze¶ciu (stolicy ksiêstwa brzesko-kujawskiego) ksiêcia brzeskiego i pó¼niejszego Króla Polski. Pa³acowi przeznaczono pó¼niej funkcjê oficyny. KORDEGARDA – portiernia, z brama wjazdow± i ogrodzeniem z 1873r. KO¦CIÓ£ PARAFIALNY p.w ¶¶. Stanis³awa Kostki i Miko³aja. O³tarz g³ówny, neogotycki z 2 po³. XIXw. Z licznymi rze¼bami ¶wiêtych i obrazem Przemienienia Pañskiego, pochodz±cy z katedry w³oc³awskiej. Obraz matki Boskiej z Czêstochowskiej z XXw. w srebrnej, rokokowej sukience z 2 po³. XVIIIw. Obraz ¶w. Miko³aja z 1885r. Rze¼by prymitywne i ludowe, neogotyckie, pochodz±ce ze Starego Ko¶cio³a i z Katedry w³oc³awskiej. W nawie g³ównej obraz ¶w. Józefa uratowany z o³tarza g³ównego przed zniszczeniem ko¶cio³a w 1941r., odnaleziony w 2005r. Obok plebania (1900r.) KAPLICA (1897r.) cmentarna, neoromañska, prostok±tna trójprzês³owa z wê¿szym, jednoprzês³owym prezbiterium. Cmentarz rz.-katolicki z koñca XIXw. ze starodrzewem. ZESPÓ£ FOLWARCZNY (ul. Parkowa 25-37) budynki powsta³e w 1 po³. XIXw. czê¶ciowo przebudowane, skupione wokó³ rozleg³ego, czworobocznego dziedziñca (spichlerz i stodo³a). Zdewastowan± owczarniê i zajazd rozebrano. W ZESPOLE z po³. XIXw.: d. GORZELNIA (1877r.) - eklektyczna, o cechach klasycyzuj±cych. Murowana z ceg³y, otynkowana, parterowa z kwadratow±, piêtrow± czê¶ci± po¶rodku. W szczycie od ul. Parkowej 37 p³ycina z tarcz± zegarow± i dat± budowy, d. KU¬NIA (ul. Parkowa 25), zdewastowana, d. £A¬NIA (ul. Akacjowa 1), d. STAJNIA (ul. Parkowa 29) DAWNA SZKO£A, potem Gmina (Parkowa 56) z I po³. XIXw., pó¼noklasycystyczny CZWORAK (ul. Parkowa 24) murowany z po³. XIXw. DOM PRACOWNIKÓW FOLWARCZNYCH z 2 kondygnacjami tzw. „Czerwone Piek³o” (ul. Parkowa 52) z k. XIXw. DAWNE ALEJE: lipowa (ul. Parkowa), jaworowa i klonowa (ul. Klonowa).
HISTORIA ZDROJOWISKA WIENIEC Kieruj±c siê sugesti± swoich przyjació³, ludzi nauki, geologów, baron Stanis³aw Leopold Kronenberg, dziedzic Wieñca, postara³ siê w 1889 roku o koncesjê na poszukiwanie pok³adów minera³ów na gruntach Brzezia i Wieñca co pozwoli³o na wykonanie kilku odwiertów poszukiwawczych w latach 1889-1903. Z dwóch z nich – w Dolinie – samowyp³ywem pop³ynê³a woda o zapachu siarkowodoru. W 1909 roku ks. Józef Rosiñski, wikariusz Wieñca zapisa³ w ksiêgach ko¶cielnych m.in.: „Zamiast soli, przy wierceniu w lesie wienieckim za wsi± Dolina (w okolicach gajówki Krzy¿ówka, obecna nazwa „Dolina-¬ród³o”) odkryto ¼ród³o wody, które wysoko bi³o, wydaj±c zapach siarki. Na uczynionym rozbiorze chemicznym pokaza³o siê, ¿e woda jest siarczano - wapienna i ma siarki wiêcej ni¿ wszystkie takie ¼ród³a w Europie, bo 33% (…)Gdy ludzie schodzili siê do ¼ród³a, z parafii i z W³oc³awka, baron Kronenberg kaza³ zbudowaæ dom z trzema warmami, który od wiosny do m. czerwca postawiono i k±piele otworzono w po³owie m. lipca 1909r. Kosztem dziedzica utrzymywany jest obs³uguj±cy ten prowizoryczny zak³ad k±pielowy, a k±paæ siê dozwolono ka¿demu za pozwoleniem administratora dóbr i wszystkim darmo, na sposób próbny ile woda oka¿e siê skuteczna na reumatyzm i wyrzuty skórne. Wielu dozna³o znacz±cej ulgi”. Ówczesnym administratorem dóbr Kronenberga by³ Józef Grzegorzewicz, a pozytywne oceny wody wydali warszawscy lekarze: Serkowski, Anastazy Landau i Alfred Soko³owski. Wody lecznicze zainteresowa³y ¶wiat lekarski i 11 lipca 1909r. do le¶niczówki Brzezie przyjecha³a 19-osobowa Komisja z Warszawy (lekarze, geolodzy i architekci) która stwierdzi³a przydatno¶æ warunków do stworzenia uzdrowiska klimatyczno - zdrojowego. Wikariusz dodaje pó¼niej, ¿e oficjalnie ³azienki uruchomiono w po³owie czerwca 1910r. „gdzie równie¿ dozwolono siê k±paæ pragn±cym tego, i tak¿e darmo, zostawiaj±c tylkon po 20 kopiejek za ka¿d± k±piel dla obs³uguj±cego”. ¬ród³a wskazuj±, ¿e baron-przeciwny budowie du¿ego o¶rodka sanatoryjnego – jednak zgodzi³ siê na korzystanie z wody leczniczej i poleci³ zainstalowanie wanien w pa³acu w Wieñcu. Zainstalowano dwie wanny dla go¶ci barona i na podwórzu wannê dla ludno¶ci, a zabiegi odbywa³y siê w ten sposób, ¿e dowiezion± beczkowozem wodê ze zdrojowiska podgrzewano do k±pieli w kot³ach na podwórzu. Zabiegi trwa³y od rana do wieczora ale – co zrozumia³e – tylko latem. Rok 1910 niew±tpliwie zapocz±tkowa³ zorganizowan± eksploatacjê zdrojowiska dla celów leczniczych co oznacza, ¿e obecny Wieniec – Zdrój ma za sob± ponad stuletni± historiê. Po przerwie wojennej zabiegi wznowiono, ale Kronenberg odda³ ³azienki i eksploatacjê ¼ród³a osobie prywatnej. Dysponuj±cy wiedz± i kapita³em entuzja¶ci budowy uzdrowiska (skupieni wokó³ in¿. majora rezerwy Stanis³awa Smolki) podjêli próbê za³o¿enia z Kronenbergiem spó³ki celem rozbudowy ³azienek i urz±dzenia sanatorium z prawdziwego zdarzenia. Wobec odmowy Smolka wydzier¿awi³ od Dyrekcji Lasów Pañstwowych 7 ha lasu przylegaj±cego do dóbr Kronenberów (ze zgod± na odwierty) czym zapocz±tkowa³ dzieje uzdrowiska w obecnym miejscu. Wiercenia rozpoczêto 4 maja 1922r. a zamo¿ni entuzja¶ci z W³oc³awka osi±gnêli swój cel ju¿ 30 wrze¶nia, kiedy to w odwiercie w rewirze le¶nictwa Poraza z g³êboko¶ci ok. 116m. wytrysnê³a samowyp³ywem z wydajno¶ci± ok. 30m3/godz. woda na wysoko¶æ 6m. W pobli¿u odkryto te¿ bogate z³o¿a borowin. Kiedy Pañstwowy Instytut Farmaceutyczny potwierdzi³ sk³ad siarczano-chlorowo-wapniowo-sodowy wody w dniu 19 kwietnia 1923 roku zawi±zano formalnie spó³kê p.n. „Zdrojowisko Siarczane Wieniec” Spó³ka z o.o. z udzia³owcami m.in. Stanis³aw Smolka, ks. pra³at Stanis³aw Pruski, lekarz Witold Piasecki, in¿. Antoni Olszakowski, arch. Stefan Narêbski, przemys³owiec Jerzy Bojañczyk, dyr. banków Antoni Kotlarski i Lech Kryñski. Kapita³ podzielono na 800 udzia³ów po 6 tys. z³, ale a¿ 230 udzia³ów wniós³ Smolka, inwestuj±c ca³y swój maj±tek i ju¿ go nie odzyskuj±c (¶wiatowy kryzys w l. 1929-33). Ju¿ 15 sierpnia 1923r. oddano do u¿ytku budynek k±pielowy na 8 stanowisk zabiegowych i rozpoczêto wydawanie k±pieli. Wiosn± 1925r. wybudowano budynek, a 12 sierpnia otwarto uroczy¶cie Zak³ad Zdrojowy, co mo¿na uznaæ za pocz±tek dzia³ania uzdrowiska. Po¶wiêcenia zak³adu dokona³ udzia³owiec ks. Stanis³aw Pruski. Jak napisa³o z tej okazji ówczesne „S³owo Kujawskie”: „Wed³ug orzeczenia pomocy lekarskiej, woda z tego ¼ród³a, zawieraj±ca znaczn± ilo¶æ siarki i innych sk³adników leczniczych, okaza³a siê bardzo skuteczn± przy cierpieniach artretycznych i reumatyzmowych. Przepiêkne i nadzwyczaj zdrowe po³o¿enie ¼ród³a w¶ród lasu sosnowego stawia to miejsce o wiele wy¿ej od Ciechocinka”. 1 czerwca 1927r. ukoñczono budowê obiektu administracyjnego, a w 1928r. uruchomiono kolejkê w±skotorow± do W³oc³awka d³ugo¶ci 5,5 km z dwoma wagonikami i zaprzêgiem koñskim, zast±pionym potem lokomotyw± osi±gaj±c± prêdko¶æ 20km/godz. W 1929 roku podjêto te¿ budowê szosy do W³oc³awka, zakoñczon± w 1930 roku. Uzdrowisko nosi³o wówczas nazwê Zak³ad K±pielowy ¬róde³ Siarczanych „Wieniec”, a od 26 czerwca 1929r. sta³o siê w³asno¶ci± W³oc³awskiego Zdrojowiska Siarczanego „Wieniec”, spó³ka z o.o. 17 sierpnia 1929r. ks. biskup Radoñski po¶wiêci³ kaplicê w stylu zakopiañskim wybudowan± z inicjatywy ks. Pruskiego. W 1930r. oddano do u¿ytku nowoczesny, zabiegowy Dom Zdrojowy oraz prewentoria dla dzieci „Bo¿enka” i „Jutrzenka” na 150 ³ó¿ek, co zapocz±tkowa³o leczenie dzieci dotkniêtych schorzeniami reumatologicznymi i uk³adu kr±¿enia. Ruszy³a budowa prywatnych pensjonatów dla kuracjuszy korzystaj±cych z zabiegów („Zacisze”, „Stokrotka”, „Janina”, „Danusia”, "Ka¼mierka”, „Zakopianka”) w czê¶ci prowadzonych przez siostry zakonne. Poza kuracjuszami (g³ównie z W³oc³awka i z Warszawy) przyje¿d¿ali do Wieñca letnicy na kilkunastodniowe wczasy i w³oc³awianie na niedzielne majówki (dla wczasowiczów i go¶ci otwarto restauracjê z dansingiem) st±d do wybuchu wojny uzdrowisko rozwija³o siê szybko i bez dotacji rz±dowych. W 1932 r. odnotowano: „W zdrojowisku Wieniec znajduje siê obecnie 12 wilii-dworków, zawieraj±cych oko³o 130 pokoi. Niektóre z nich s± skanalizowane. Zaprojektowane jest i w przysz³ym roku bêdzie zaprowadzone o¶wietlenie elektryczne. Z wiosn± rozpocznie siê budowa dalszych czterech wilii. Pozatem 2 pensjonaty i 2 restauracje.” W kampanii wrze¶niowej w wieku 57 lat zgin±³ w bitwie nad Bzur± animator Uzdrowiska, Stanis³aw Smolka. W czasie okupacji Uzdrowisko go¶ci³o niemieckich dygnitarzy, a pod koniec wojny – leczy³o rannych ¿o³nierzy frontowych. W 1945 roku zdrojowisko przejê³o Prezydium Powiatowej Rady Narodowej we W³oc³awku. 9 sierpnia 1950r. Zdrojowisko przejê³o Przedsiêbiorstwo Pañstwowe „Uzdrowisko Ciechocinek” z zamiarem organizacji leczenia uzdrowiskowego dzieci dotkniêtych chorob± reumatyczn±,ale po 1953 roku Centralny Zarz±d Uzdrowisk Polskich w Warszawie ustanowi³ tu Pañstwowe Przedsiêbiorstwo Uzdrowiskowe „Wieniec -Zdrój”.Wtedy wytyczono ulice, wyasfaltowano drogi i wybudowano przychodniê lekarsk±,blok mieszkalny dla personelu,pralnie,warsztaty i magazyny. Wybudowano kanalizacjê, biologiczno - mechaniczn± oczyszczalniê ¶cieków i now± sieæ elektryczn±. W 1968 roku odbudowano ¼ród³a likwiduj±c stare odwierty,które mog³y zak³ócaæ równowagê z³o¿a wód siarczanych, a minister Zdrowia zadecydowa³ o utworzeniu tu obszaru górniczego „Wieniec”. Wcze¶niej ten sam minister z dniem 1 stycznia 1967 roku uzna³ Wieniec za uzdrowisko. W 1972 roku ponownie uruchomiono sanatoryjne leczenie doros³ych. Powsta³o sanatorium „Hutnik”, a w 1985 roku oddano do u¿ytku kardiologiczny szpital uzdrowiskowy „Zacisze”. W sierpniu 1989 roku Minister Zdrowia utworzy³ dla z³ó¿ wody leczniczej i borowiny (torfu leczniczego) obszar górniczy „Wieniec 1” na powierzchni 1949 ha, przy czym stan zasobów borowiny tylko z³o¿a „B” szacuje siê na 53 tysi±ce ton, przy wydobyciu rocznym 120-150 ton. Z dostêpnych zasobów wody w ilo¶ci 27m3/h wspó³czesne uzdrowisko wykorzystuje jedynie 2 %, a jej „wiek” izotopowo wyliczono na oko³o 13.700 lat. Po zmianie ustroju Wieniec-Zdrój jest czê¶ci± terytorium samorz±dowej gminy uzdrowiskowej Brze¶æ Kujawski. Po szeregu reorganizacjach w 1999 roku uzdrowisko po 76 latach ponownie sta³o siê spó³k±, tym razem Skarbu Pañstwa. Staraniem Zarz±du Uzdrowiska i samorz±du przeprowadzono gazyfikacjê wiêkszo¶ci obiektów, doprowadzono wodê pitn± z ujêæ wienieckich, w³±czono miejscowo¶æ do zbiorowego systemu oczyszczania ¶cieków, wybudowano kilka kilometrów ¶cie¿ek pieszo-rowerowych i zmodernizowano drogi dojazdowe. Uzdrowisko wzbogaci³o siê o basen leczniczy, obiekt Pijalni Wód Leczniczych i jaskiniê soln±. W 2004 roku zawieszono ¶wiadczenie us³ug uzdrowiskowych dla dzieci. Staraniem ks. Les³awa Witczaka wzniesiono w latach 2006-2009 nowoczesny ko¶ció³ Mi³osierdzia Bo¿ego. W uzdrowisku celebryci bywali przejazdem (Miss World – Aneta Krêglicka, Aleksander Kwa¶niewski- Prezydent RP) albo na rehabilitacji (Krzysztof Krawczyk w 1989/90r., po wypadku drogowym pod Bydgoszcz±). Atrakcj± Uzdrowiska jest z pewno¶ci± park sanatoryjny z lat 1923-27, wpisany do rejestru zabytków, oraz okoliczny pomnik przyrody – 400-letni d±b Kuba, zwany te¿ dêbem siostry Amelii. Podobno od siekier drwali uratowa³a go pro¶bami zakonnica Amelia Nosowska z Domu Sióstr Mi³osierdzia ¶w. Wincentego ã Paulo w Wieñcu – Zdroju, zawieszaj±c na nim pó¼niej ró¿aniec z medalionem Matki Boskiej. Przez uzdrowisko przebiega znakowany „czarny” szlak turystyczny PTTK, ³±cz±cy okoliczne Miejsca Pamiêci Narodowej, a w s±siaduj±cym nadle¶nictwie £uba mo¿na skorzystaæ z le¶nych ¶cie¿ek dydaktycznych. Ró¿norodne atrakcje zapewnia te¿ pobliski, ponadstutysiêczny W³oc³awek, po³±czony z Uzdrowiskiem miejsk± lini± komunikacyjn±. Koszykarze w³oc³awskiego Anwilu i zawodowi sportowcy innych dyscyplin to tradycyjni uczestnicy odnowy biologicznej i leczenia w obiektach Wieñca – Zdroju. Mi³o¶nicy golfa mog± skorzystaæ z 9 – do³kowego pola w s±siaduj±cym Wieñcu – Zalesiu (Golf Kujawy Club). Na skraju Uzdrowiska przyci±ga wzrok pami±tkowa tablica PTTK, Towarzystwa Geograficznego i Nadle¶nictwa W³oc³awek wskazuj±ca miejsce przebiegu 19 po³udnika d³ugo¶ci geograficznej wschodniej (po jej jednej stronie jest siê starszym o 16 minut). Przebiegaj±ca w pobli¿u w Wieñcu autostrada A1 zapewnia zainteresowanym dogodn± komunikacjê z miejscem zamieszkania. W dniu 30 listopada 2010 roku 93% udzia³ów spó³ki Uzdrowisko Wieniec sprzedano prywatnemu inwestorowi, co otwiera kolejny rozdzia³ rozwoju Zdrojowiska Wieniec.
WIENIEC NOWO¯YTNY od X wieku - w Wieñcu funkcjonuje port na rz. Zg³owi±czce. W 1266r. wzmiankowany m³yn 1154r. - pierwsza wzmianka o Wieñcu nale¿±cym do kapitu³y w³oc³awskiej 1252r. - wzmianka w przywileju Kazimierza I Ksiêcia Kujawskiego o wsi Wince, której w 1255r. nadaje on prawo niemieckie. Ksi±¿ê pozwoli³ polowaæ na bobry. 1259r. - w akcie Papie¿a Aleksandra IV wie¶ nazwano „Winche”. Kolejne nazwy to „Winzu” i „Winz” XIIIw. - Biskupi w³oc³awscy ufundowali ko¶ció³ p.w. ¦w. Micha³a i erygowali parafiê, wzmiankowana w 1380 roku 1356r. - po¿ar ko¶cio³a, kolejny w 1560, jego odbudowa i konsekracja przez bpa Stanis³awa Karnkowskiego w 1575r.-1569r. - bp S. Karnkowski oddaje parafiê na fundusz kaznodziei katedry, odt±d plebanem bywa zawsze kanonik katedry w³oc³awskiej 1582r. - Wieniec liczy³ 34 ³any w tym: 10 w³ók folwarcznych, 3 plebañskie, 3 so³eckie, 3 osiad³e i 22 puste oraz 9 L' ³anów czynszowych 1637r. - biskupie akta wizytacyjne wzmiankuj± szko³ê parafialn± w Wieñcu 1725r. - po¿ar ko¶cio³a, w 1733r. odbudowa przez bpa Krzysztofa Szembeka po 1793r. - po konfiskacie dóbr ko¶cielnych w 1797r. Wieniec z przyleg³ymi lasami i folwarkami król pruski Fryderyk Wilhelm II daruje gen. lejtn. Fryderykowi Ludwikowi, ksiêciu von Hohenlohe – Ingelfingen z Wroc³awia. W dzier¿awie Paw³a D±browskiego, Daniela Arendt i Ignacego Kramlitz do 1818r. 1821r. - za³o¿ono cmentarz, istnia³a karczma, ku¼nia, m³yn wodny, gorzelnia i browar 1824r. - po licytacji za 271 tys. z³. w³asno¶æ Mi±czyñskich, z których Stanis³aw by³ adiutantem ks. Józefa Poniatowskiego, a hr. Mieczys³aw - sêdzi± pokoju okrêgu w³oc³awskiego 27.07.1831r. - Feldmarsza³ek ros. Iwan Paskiewicz ok³ada sekwestrem maj±tki Mi±czyñskich za udzia³ w powstaniu listopadowym 1826 – 47r. - wybudowano nowe budynki folwarczne, owczarniê, stodo³ê i stajniê, Wieniec mia³ 37 dymów i 289 mieszkañców przed 1850r. - wybudowano dla Mi±czyñskich tzw. Stary Pa³ac i park po 1860 - za udzia³ Mi±czyñskiego w Powstaniu Styczniowym rz±d zaborczy skonfiskowa³ Wieniec i sprzeda³ Franciszkowi Nowiñskiemu. W 1865r. w³asno¶æ Jana Krauze 31.08.1869r. - Wieniec od Marii z Jacobich Krauze naby³ Leopold Kronenberg za sumê 163 000 rubli; dobra obejmowa³y wówczas 3063 morgi nowopolskie i 8 prêtów. 2 po³. XIXw. - wybudowano spichlerz, murowany m³yn, zajazd, ku¼niê i ³a¼niê. 1873r. - Kronenberg po³±czy³ szos± Wieniec z Brzeziem, a w 1877r. wybudowa³ murowany most na Zg³owi±czce 1878r. - po ¶mierci Leopolda Wieniec dziedziczy Stanis³aw Leopold Kronenberg 1880r. - na gruntach darowanych przez Kronenbergów wybudowano now± szko³ê, a w 1882r. g³ównie z darowizny Stanis³awa i Leopolda Juliana Kronenbergów wybudowano murowany ko¶ció³ wg projektu Artura Goebla, konsekrowany przez bpa Bere¶niewicza w 1895r. 1890-92r. - wg proj. Goebla dla Stanis³awa Leopolda Kronenberga wybudowano eklektyczny pa³ac w stylu „renesansu w³oskiego” 1898r. - z fundacji Kronenbergów na cmentarzu wybudowano neoromañsk± kaplicê wg projektu Goebla. Budynek karczmy adaptowano na Ochronkê dla dzieci 1900r. - wybudowano plebaniê, a w 1904r. pa³acowy park przekomponowano wg proj. Waleriana Kronenberga 1909r. - poszukuj±c soli i wêgla brunatnego Kronenberg odkry³ ¼ród³o wody siarczanej 12ºC i na próbê uruchomi³ budynek k±pielowy z trzema warmami 1913r. - budynek szko³y nie pomie¶ci³ 160 uczniów, otwarto wiêc 4 – klasow± filiê w Machnaczu 1914/15 - w Wieñcu kwateruj± wojska rosyjskie, potem artyleria niemiecka; liczne ofiary i zniszczenia od ostrza³u 03.1918r. - wojsko niemieckie skonfiskowa³o organy ko¶cielne ufundowane w 1884r. przez Stanis³awa Kronenberga od 1919r. - w³asno¶æ Leopolda Jana Kronenberga. Po odzyskaniu niepodleg³o¶ci naukê w szkole podjê³o 128 dzieci. Do 1921r. Wieniec jest siedzib± gminy Pikutkowo 27.06.1923r. - Baron-Delegat Rady Szkolnej i Leopold Julian Kronenberg-Przewodnicz±cy Dozoru Szkolnego uczestnicz± tradycyjnie w zakoñczeniu roku szkolnego 1936r. - przy trakcie brzeskim wybudowano now±, murowan±, szko³ê. W latach piêædziesi±tych, i sze¶ædziesi±tych rozbudowana o ¶wietlicê szkoln±, dom nauczycielski i nowe skrzyd³o 3.03.1941r. - aby pozyskaæ dzwony hitlerowcy wysadzili w powietrze ko¶ció³ 1943r. - Leopold Wojciech Kronenberg s. Jana odbiera dyplom Wy¿szej Szko³y Agrarnej i wkrótce ginie jako ¿o³nierz AK ps. „LOTEK” 1944r. - dekret o reformie rolnej wyw³aszcza Leopolda Jana Kronenberga a represje zmuszaj± go do wyjazdu z kraju 1945r. - maj±tek rozparcelowano, resztówka Wieniec zosta³a przeznaczona na zorganizowanie Liceum Rolniczo-Pszczelarskiego. Do 1954r. Wieniec jest siedzib± gminy 1946-1948r. - zespó³ dworsko-parkowy u¿ytkuje Komitet Wojewódzki PPR. W 1949r. w pa³acu zorganizowano sanatorium przeciwgru¼licze, w 1960r. zamienione na Szpital przeciwgru¼liczy i chorób p³uc 1957-1964r. - na fundamentach z 1733r. proboszcz ks. Roman Ja³ocho buduje nowy ko¶ció³ 1959r. - Kierownik szko³y Józef Jankowski oddaje Muzeum Kujawskiemu naczynia wczesno¶redniowieczne i wios³o wydobyte z dna Zg³owi±czki. W 1965r. Badania Katedry Archeologii UMK w Toruniu potwierdzaj± Xw. przystañ rzeczn± i ew. komorê celn±. 1990r. - Wieniec staje siê so³ectwem samorz±dowej gminy Brze¶æ Kujawski 2003r. - rozbudowano budynek szko³y o pomieszczenia gimnazjum i o halê sportow±, a w 2004r. Po³±czono szko³ê z centrum Wieñca bezpiecznym ci±giem pieszym 2006r. - w pa³acu zlikwidowano dzia³alno¶æ szpitaln±, od 2009r. spó³ka „Pa³ac Wieniec” powo³ana przez Urz±d Marsza³kowski rozpoczyna tworzenie Centrum Informacji Europejskiej. Zaczêto rekonstrukcjê pa³acowego parku 2011r. - wybudowano zespó³ boisk zaplecza sportowego szko³y 2012r. - Wieniec przeciê³a autostrada A1. Zlokalizowano tu Miejsca Obs³ugi Podró¿nych
O NICH WATO PAMIÊTAÆ Leopold Kronenberg, (1812r.-1878r.), bankier, przemys³owiec, filantrop, ¿. Ernestyna Rozalia Leo. G³owa najs³awniejszej linii rodowej Kronenbergów, silnie zwi±zanej z Kujawami i Ziemia Brzesk±. Za³o¿yciel maj±tków Kronenbergów w Wieñcu i w Brzeziu. Rodzina pozostawi³a po sobie geograficzne ¶lady utrwalone w nazwach miejscowo¶ci (od jego imienia: Leopoldowo) Stanis³aw Leopold Kronenberg, (1846r.-1894r.) filantrop, przemys³owiec, finansista, dziedzic Wieñca od 1878r. Hodowca koni pe³nej krwi angielskiej oraz rasowego byd³a i owiec. Wzorcowe w Królestwie Polskim melioracje pól, ³±k i pastwisk w Wieñcu i w Brzeziu. LEOPOLD JULIAN KRONENBERG, ur. 1849r. Finansista, kompozytor, ziemianin, analityk polityczny (m.in. ksi±¿ka „Polska wobec stron walcz±cych”) W 1878r. odziedziczy³ maj±tek Brzezie. Hodowca rasowych koni, byd³a i owiec. Po 1918r. po¶wiêca siê prowadzeniu maj±tków w Wieñcu i w Brzeziu, oraz muzyce. Sp³aca d³ugi Filharmonii Warszawskiej, której by³ wspó³za³o¿ycielem i okazjonalnym dyrygentem. Umiera w Brzeziu w 1937r. JÓZEFINA z RESZKÓW KRONENBERGOWA, ur. 1885r. ¿. Leopolda Juliana, artystka, filantropka, fundatorka organów i in. wyposa¿enia ko¶cio³a w 1882r. ¦wiatowej s³awy ¶piewaczka, porzuca karierê i osiada z mê¿em w Brzeziu. W 1889r. rodzi siê córka Józefina Ró¿a (od jej imienia nazwa wsi Rózinowo). Umiera 22 lutego 1891r. rodz±c syna Leopolda Jana. LEOPOLD JAN KRONENBERG, ur. 18.02.1891r. w Brzeziu, agronom, ziemianin, kawalerzysta, studiuje agronomiê w Monachium, w I wojnie ¶w. oficer wojsk rosyjskich odznaczony Krzy¿em ¶w. Jerzego. W 1916r. nawi±zuje kontakt z Komitetem Polskim w Londynie i Polskim Komitetem Narodowym w Pary¿u. Po powrocie do Polski w 1918r. do 1921r. bierze udzia³ w powstaniach w Wielkopolsce i na ¦l±sku. Mi³o¶nik koni, prowadzi hodowle w Brzeziu i w Wieñcu, cz³onek Towarzystwa Wy¶cigów Konnych i Polskiego Zwi±zku Je¼dzieckiego. Z Wand± de Montalto pobieraj± siê i maj± dwoje dzieci – Leopolda Wojciecha (ur. 1920r.) i Wandê (ur. 1922r). W czasie II wojny ¶w. ginie jego ¿ona (w 1939r.), syn (w 1943r.) i córka (w 1944r.). W konspiracji szkoli akowsk± m³odzie¿ i wydaje prasê podziemn±. Po dekrecie z 1944r. o reformie rolnej, na prze³omie 1946/47 zmuszony do wyjazdu z Polski. W USA wybrany honorowym prezesem b. ¿o³nierzy AK, zmar³ w 1971r. W³adys³aw Kronenberg, ur. 1848r., utalentowany muzycznie osiad³ na sta³e we Francji gdzie przez sentyment do dóbr rodzinnych komponowa³ pod pseudonimem „Wieniec”. Walerian Kronenberg, ur. 1859r., czo³owy twórca za³o¿eñ parkowych i ogrodowych na ziemiach polskich, ogrodnik i planista. Profesor Wy¿szej Szko³y Ogrodniczej w Warszawie Stanis³aw hr Mi±czyñski, towarzysz i adiutant ks. Józefa Poniatowskiego, do jego ¶mierci w nurtach Elstery (19.10.1813r.) w stopniu kapitana. Po kampanii napoleoñskiej wróci³ do Polski i na publicznej licytacji przed trybuna³em Cywilnym w Warszawie w 1824r. kupi³ dobra Wieñca i Kuczyny. Mieczys³aw hr. Mi±czyñski, ur. 1818, syn Stanis³awa – pu³kownika Wojska Polskiego, adiutanta Ks. Józefa Poniatowskiego – i Michaliny z Prusiñskich. Kawaler orderu Virtuti Militari, sêdzia pokoju powiatu w³oc³awskiego. Znany w 2 po³. XIX w. kompozytor kujawiaków i innych tañców ludowych, m.in. dedykowanych Marii hr. z Wodziñskich Skarbek, muzie S³owackiego i Chopina (w 1854 r. dochód z tego zeszytu przeznaczy³ na szpital ¶w. Antoniego we W³oc³awku). Dziedzic Wieñca i Brzezia, w 1847r. po¶lubi³ Mariê, córkê gen. Augustyna S³ubickiego i £ucji z hr. Zboiñskich. W 1851r. w Wieñcu urodzi³a siê ich jedyna córka, Zdzis³awa. Od jego imienia wie¶ Mieczys³aw a wie¶ Witoldowo od 1837r. od Witolda Mi±czyñskiego. Z kolei nazwy wsi Marianki i Klementynowo przyjê³y nazwy od imion Marii i Klementyny Mi±czyñskich. ARTUR GOEBEL, ur. 1835r. praktykowa³ u H. Marconiego, budowniczy dworów, domów bankowych (braci Natansonów w Warszawie) szkó³, ko¶cio³ów (m.in. w Wieñcu), szpitali i pa³aców (m.in. w Brzeziu i w Wieñcu). Józef Jankowski, kierownik szko³y – Wieniec zawdziêcza mu odkrycie X-wiecznego portu rzecznego w 1959 roku Jan Grze¶kowiak, archeolog katedry Archeologii Polski i Powszechnej UMK w Toruniu, w sierpniu 1965r. przeprowadzi³ badania X-wiecznego portu na rz. Zg³owi±czce. M. de Winecz, pleban i kanonik wzmiankowany w 1356r. KRZYSZTOF SZEMBEK, bp, w 1733r. wystawi³ z drzewa nowy ko¶ció³ ks. pra³at Karol Zieliñski, g³ówny animator budowy w l. 1880-82 ko¶cio³a w Wieñcu. Wzmiankowani ks. wikariusze: 1882r.- Fortunat Bereszczyñski, 1883r.- Roman Wi¶niewski, 1885r.-Jan Jêdrzejewski, 1886r. - Jan Szafrañski, 1890r. - Franciszek Plewowski, 1892r. - Wac³aw Piotrowski, 1893r.-Mieczys³aw Kozakowski, 1899r. - Józef Rosiñski, 1911r. Antoni Margoñski, 1914-20 - Ferdynand Cichocki
|