Zespół pałacowo-parkowy w Brzeziu
28.02.2005.

Zespół pałacowo – parkowy w Brzeziu położony jest w północnej części gminy Brześć Kujawski. Najbliższe otoczenie zespołu to lekko pofałdowana równina przecięta w kierunku wsch.-zach. głębokim jarem o stromym zboczu. Park leży na południowej krawędzi tego jaru.
W skład zespołu pałacowego wchodzą:

  • pałac murowany z 1873 roku,
  • oficyna murowana z końca XIX wieku - „Wilsonówka”,
  • oficyna murowana z końca XIX wieku,
  • stróżówka z bramą – murowana z 1873 roku,
  • dwie stajnie murowane z końca IX wieku,
  • dom buchaltera z końca XIX wieku,
  • dom pisarza z końca XIX wieku,
  • dwa czworaki z końca XIX wieku,
  • park pałacowy z 1889 roku.

Pałac zbudowany w stylu renesansu francuskiego, to budynek murowany z cegły, obłożony licówką z cegiełki czerwonej z tynkownymi narożnikami, obramieniami okien, gzymsami i pozornymi słupami wzmacniajacymi konstrukcję. Bryła zwarta, nieregularna z okragłą czterokondygnacyjną wieżą w południowo – wschodnim narożu, zwieńczona wysokim dwuspadowym dachem o skomplikowanym układzie
z połacią lekko załamaną, krytą dachówką.
„Wilsonówka” jest niewielkim parterowym domem, murowanym z cegły, otynkowanym. Dach czterospadowy, na facjacie dwuspadowy, kryty papą.
Oficyna zniekształcona kilkoma przybudówkami to budynek murowany z cegły, otynkowany, parterowy z użytkowym poddaszem, na planie zestawionych narożami prostokątów, z których większy zorientowany jest dłuższą osią na północ, a mniejszy na wschód.  Bryła prostokatna kryta dachem naczółkowym.
Brama wjazdowa składa się z dwóch murów o detalu naśladujacym formy pałacu.
Obecnie w dawnym pałacu zlokalizowane jest Pogotowie Opiekuńcze, któremu przyporzadkowany jest park i znajdujace się w nim oficyny, pełniace funkcje mieszkalne.
Historia parku w Brzeziu rozpoczyna się w II połowie XIX wieku. Założenie parkowe zostało zaprojektowane przez Waleriana Kronenberga i powstało w roku 1889. Wtedy też prawdopodobnie powstała w obecnej formie droga łącząca Brzezie z Wieńcem i szosa wiodaca z Brzezia do traktu włocławsko – nieszawskiego.
Obydwie te drogi zaprojektowano jako integralną część założenia.
 Omawiany projekt z nieznacznymi zmianami w stosunku do założenia zachował się do dzisiaj. Do dziś zachowane są relikty szpaleru kasztanowego i grabowego. Aktualnie układ parku tworzą nieregularne masywy drzew i krzewów.
Najciekawszym rejonem jest rozłegła centralnie polana z wielogatunkową kępą drzew w środku. Obok kępy rośnie samotnie wiązka sosen. Wzdłuż wschodniej granicy rosną samosiewy. Układ kompozycyjny założenia jest czytelny, dobry. Park z licznym i bogatym drzewostanem. Zachowane zostały elementy dawnego rozplanowania tzn. park utrzymany w dawnych granicach z bramą, stróżówką, pałacem i dwoma oficynami. Utrzymana wiekszość dawnych ścieżek parkowych. Administratorem i użytkownikiem zespołu pałacowo – parkowego jest Pogotowie Opiekuńcze Brzezie.