Ziemia Brzeska Kolebką Polaków |
15.01.2009. | |
Poza Brześciem Kujawskim nie ma miasta w Polsce o udokumentowanym osadnictwie sięgającym 6500 lat, czyli okresu wczesnego neolitu. Jest wymieniony w światowych encyklopediach archeologicznych jako miejsce odkrycia neolitycznej osady "społeczeństwa długich chat”, zwanego odtąd tzw. grupą brzesko-kujawską kultury lendzielskiej. W 1938 roku archeolog Konrad Jażdżewski odkrył ją na przedmieściach Brześcia na półwyspie jeziora Cmentowo. Takie osady nazwano później w archeologii światowej osadami długich domów typu Brześć Kujawski (Brześć Kujawski type longhouses).Od samego początku badania ukierunkowane były na poznanie osadnictwa społeczeństw najstarszych rolników, które na Kujawach pojawiły się już 5500 lat p.n.e. Ich najważniejszym odkryciem było stanowisko oznaczone numerem 4 w Brześciu Kujawskim, które trafiło do podręczników archeologii w całej Europie. Główna oś organizacji osad ludności „brzesko-kujawskiej” wiodła od Zgłowiączki, przez Bachorze do terenów na rzeką Noteć i dalej w kierunku Szczecina, aż do wschodniej części Niemiec.
Społeczeństwo „brzesko-kujawskie” powstawało w okresie 4500 - 4250 p.n.e. Większość danych odnośnie tego społeczeństwa, jakie zgromadziła archeologia, pochodzi z badań wykopaliskowych rozległych osad z „długimi chatami”, odkrywanych licznie w strefie gleb czarnych Wysoczyzny Kujawskiej. Do najbardziej znanych wśród nich należy Brześć Kujawski oraz pobliskie Osłonki.
Wewnętrzną organizację osad najlepiej rozpoznano na stanowisku 4, gdzie odkryto unikatowy zespół obiektów związanych z domem nr 56. Na podstawie tych badań należy sadzić, że osiedla grupy brzesko-kujawskiej zamieszkiwane były przez samodzielne rodziny. Użytkowały one przez kilka pokoleń jeden wydzielony obszar osady gdzie budowano domy o charakterystycznym trapezowatym kształcie. Domy te budowano z drewna, przykryte słomą bądź trzciną. Ściany budynków składały się z wbitych w podłożę bali drewnianych, które ciasno przylegając do siebie tworzyły konstrukcje nośną. Ściany posiadały solidne fundamenty i dla zwiększenia odporności były wylepiane gliną. Wielkość domów jest zróżnicowana i waha sie od kilku metrów -w przypadku budynków najstarszych , do 40 metrów- w przypadku budynków z czasów świetności grupy brzesko-kujawskiej. Budynki podzielone były z reguły na trzy części: mieszkalna i dwie służące celom gospodarczym, np. schronienie dla zwierząt. Makieta rekonstrukcji osady brzeskiej jest obecnie eksponatem neolitu w Muzeum Archeologicznym w Warszawie.
Samorządowe władze Brześcia objęły teren przyszłego rezerwatu ochroną w planie zagospodarowani przestrzennego zmierzając docelowo do pełnej rekonstrukcji części osady. Także nowożytna historia miasta nie jest banalna. Zanim w dokumentach wspomniano o Brześciu (1228 rok, a 1250 rok – nadanie praw miejskich) juz dawni brześcianie fałszowali pieniądze (fałszowanie srebrnych denarów krzyżowych i istnienie naśladowczej, lokalnej mennicy udowodniono na podstawie znalezisk grobu XI-wiecznego cmentarzyska w Brześciu - stanowisko nr 5). Jako miasto królewskie (od 1255 roku) i ostatnia polska twierdza na pograniczu krzyżackim Brześć zaznał lat chwały i zniszczeń w wielu wojnach, a pokolenia brześcian połozyły głowy dla dobra Polski. Tu urodził sie w 1260 roku książę brzesko-kujawski, Władysław Łokietek, późniejszy zjednoczyciel i król Polski, stąd Władysław Jagiłło wyruszał pod Grunwald w 1410 roku, tutaj bywali wszyscy królowie polscy. Brześć był stolicą księstwa brzesko-kujawskiego i - do 1793 roku – stolicą województwa brzesko-kujawskiego. Jego herb od XIII wieku wzoruje się na najstraszych pieczęciach Krakowa i Poznania. |